Verhalen, een essay en een lezing uit de literaire nalatenschap van Bolaño. Engelse vertaling (2010). Alles wat Bolaño geschreven heeft is in zekere zin de moeite van het lezen waard, niet alles is even goed. Het essay is ‘Literature + Illness = Literature’, dat geen inzicht geeft in zijn ziekte, maar duidelijk maakt waarom Baudelaire, Rimbaud en Mallarmé ook voor de romanschrijver Bolaño nog altijd het ijkpunt vormen. De lezing is een afrekening met de bestseller-literatuur. Van de verhalen bevielen me de langste het beste: het titelverhaal en ‘Alvaro Rousselot’s Journey’.

Leesmateriaal voor twee avondjes, Douglas Coupland’s McLuhan biografie Marshall McLuhan: You Know Nothing of My Work! (2010). Levert gemengde gevoelens op.

Ooit, twintig (20!) jaar geleden kwam zijn Generation X precies op het goede moment. Het was herkenbaar, en zijn gebruik van illustraties, opmerkingen en verwijzingen in de marge voorzag zijn roman van extra aantrekkingskracht. Daarna las ik nog Shampoo Planet (niet zo goed), Life After God (best aardig) en Microserfs (goed tijdsbeeld, het gebruik van typografie leek innovatief, maar was oppervlakkig), en daarna niets meer. Te licht, het trok me niet.

Deze McLuhan-biografie heeft precies de goed lengte (200 pagina’s, maar met andere lay-out zouden het er minder dan 100 kunnen zijn), en leest lekker weg.

Voor mij weinig nieuws, maar dat maakt niet uit. Ik heb redelijk wat McLuhan gelezen, en ben liefhebber. McLuhan mag het niet altijd bij het rechte eind hebben gehad, zijn stijl zorgt er nog altijd voor dat je zijn werk, liefst in fragmenten, kunt voorleggen aan studenten, en ze enthousiast krijgen. Ik ben ook gefascineerd door McLuhan’s dubbele positie: zijn fascinatie voor de wereld van media en technologie, terwijl hij zelf een man van het woord en het boek was – maar als boekenman van het gesproken woord hield. Hij was aartsconservatief katholiek en moest niets van nieuwigheid hebben.

Coupland zet de persoon McLuhan goed neer, een beetje zoals je dat zou verwachten in een goed, lang tijdschriftartikel. Maar de accenten die hij legt, lijken me niet de beste om McLuhan te begrijpen. Coupland benadrukt het Canadese van McLuhan daar kan ik me wel in vinden – net als in het intrigerende feit dat de mediatheorie in Canada is ‘uitgevonden’ (door Harold Innes). Maar Coupland maakt ook een uitgebreid punt van McLuhan’s hersenstructuur. McLuhan had twee slagaders naar zijn hersenen, vele herseninfarcten en er werd bij hem een fikse hersentumor verwijderd. Dat leidt bij Coupland tot een soort amateur-neurobiologische kijk op McLuhan, de cultuur en de wereld, een soort amateur-neurofysiologische psychologie. Niet per se iets mis mee (in een boek), tenzij je het allemaal voetstoots voor de ultieme waarheid aanneemt. In dit boekje is die interesse in McLuhan vooral een particuliere obsessie van Coupland zelf, ook voor zijn eigen Canadeesheid en zijn eigen hersenstructuur (hij niesde ooit een stuk weefsel uit zijn hoofd) Zo wordt deze biografie van McLuhan ook een geheim boek over Coupland zelf.

Ook minder geslaagd: de pagina’s die worden gevuld met print-outs van Abe-books zoekopdrachten, routebeschrijvingen voor de sat-nav en meer dan die dagelijksheid van het online-leven. Ik bedoel: dat soort dingen zoek ik zelf wel op, daar hoef ik geen boek (of tekst) voor te lezen. Ik vind het een wat goedkope en gemakzuchtige manier om te laten zien dat de biografie is ontstaan in een online-milieu. Natuurlijk is ie dat. Het is typerend voor een boek dat verder ook net te gemakkelijk lijkt te zijn. Het is ‘philosophy-light’ in soepele stijl opgediend. Dat kan soms een teken van kwaliteit zijn. Hier vertrouw ik het weer eens niet helemaal. Okee, het is een beetje Wired-achtig. Niets mis mee. Het is wat het is.

Misschien ben ik te streng. Intussen las ik het in twee avonden uit. Het is fijn leesmateriaal.

www.theparisreview.org/../douglas-coupland-on-marshall-mcluhan/

Geluk is onmogelijk is een door Edu Borger in het Nederlands vertaalde keuze uit Flaubert’s brieven, vooral uit de laatste 20 jaar van zijn leven. Hij werkt aan Salammbô, La Tentation de Saint Antoine en zijn mannetjes, B & P. Onderwerpen, behalve de schrijverij zijn onder andere de oorlog van 1870, de Parijse Commune en persoonlijke tragedies zoals de financiële perikelen van zijn nichtje Caroline. Er is genoeg gezegd over Flaubert’s correspondentie, er schijnen zelfs mensen te zijn die zijn verzamelde brieven als zijn meesterwerk beschouwen. Dat lijkt me onzin, kijk eens wat hij voor elkaar krijgt in om het even welke twintig pagina’s uit B & P. Zelfs in een goede vertaling is de precisie ontzagwekkend, en het lijkt allemaal zo eenvoudig… De stijl in de brieven is ook indrukwekkend, maar een brief is geen roman. Anyway. Het waren geen grote leestijden voor mij. Een paar brieven achterelkaar: leuk. Honderd pagina’s aan één stuk en de biografie van Flaubert komt tot leven.

http://flaubert.univ-rouen.fr/correspondance/

Nog steeds geen goede tijden om te lezen. Vooral als het wat ingewikkeld wordt kan ik mn aandacht er niet goed genoeg bijhouden. Ik dacht: laat ik als remedie de nieuwe Umberto Eco lezen. Dat werkte, tot omtrent pagina 300. Eco acht ik zeer hoog, vooral als semioticus en essayist, en ik lees zijn romanwerk nog altijd als een afgeleide van zijn theoretische onderzoekingen. Il cimitero di Praga (2010) is na Il Nome della Rosa denk ik z’n beste roman. Ik vond het geslaagd zo lang het vooral een verwerking is van en reflectie op de negentiende eeuwse feuilleton en avonturenroman (Sue, Dumas, en misschien ook Wilkie Collins? met z’n clichés, vooroordelen en antisemitisme). Spannend zolang de opstand van Garibaldi, de achterbuurten van Parijs en de Parijse Commune van 1870 onderwerp en achtergrond vormen. Ik haak af bij het occultisme en de vrijmetselarij (reden waarom Il pendolo di Foucault me indertijd maar matig interesseerde). De thematiek van samenzwering en paranoia zijn in de Amerikaanse roman veel beter neergezet (of intrigerender, voor mij). Ik mis de fascinatie voor die onderwerpen. (En de Dan Brown-crap interesseert me zelfs niet in meta-zin, zelfs niet als sociologisch verschijnsel). Ah, samenvattend: good read en interessant als roman-pendant van Eco’s theoretische werk. Herlezen zal ik het niet, wel zin om iets van Dumas te lezen en zin om wat essays van Eco te (her)lezen.

Geen foto van het omslag (te lelijk), wel eentje van Eco in regenjas:

Geen grote leestijd. Een biografie van Edgar Allan Poe – die van Peter Ackroyd – niet uitgelezen; geen leesavonturen in ZT; wat gebladerd in Flaubert. Gisteravond wel een lacune gedicht door achterelkaar de eerste en de allerlaatste Kuifje te lezen. De andere 22 ken ik van buiten – vroeger hadden J. & ik samen alle albums. De avonturen van Kuifje in het land van de Sovjets is vooral genietbaar omdat je veel tekeningen en ensceneringen herkent uit latere albums. Aardig om ze hier in allereerste vorm te zien. Kuifje en de Alfa-kunst heb ik altijd links laten liggen in de veronderstelling dat deze postume publicatie van schetsen voor een onvoltooid verhaal alleen waarde hadden voor Hergé-onderzoekers en Hergé-completisten. Verrassing was dan ook om een bijna voltooid verhaal te vinden waarbij je zelf moeiteloos een voorstelling van het stripboek kunt maken. En, wat ik niet wist, dat Kuifje eindigt op het moment dat de eeuwig jonge reporter opgesloten zit met het vooruitzicht om overgoten te worden met kunstvezels en te sterven als modern kunstwerk – zonder nut, want kunst is kunst en niets anders.

Ik deel mijn verjaardagsdatum met Virginia Woolf. De afgelopen dagen las ik dwars door de Nederlandse vertaling van haar A Writer’s Diary, het tweede deel dat de jaren 1933 – 1941 beslaat. Aantekeningen over de worsteling die het schrijven is. (Tegelijk las ik wat brieven van Flaubert – dat sluit aan).

De afgelopen weken heb ik verrassend weinig literatuur gelezen. Ja, ik pakte wel eens een boek uit de kast of van de stapel bibliotheekboeken en las dan een paar pagina’s of twee hoofdstukken. Zo las ik wat Balzac (Nicht Bette), Grimmelshausen (Simplicissimus), HH ter Balkt (Onder de bladerkronen), Virginia Woolf (The Waves), Conrad (Nostromo – een boek waarvan ik de plot maar niet kan onthouden al heb ik het twee keer gelezen), Baudelaire, Barth, Olson, Pound, Proust en wat uit de meest recente NY. Maar ik was er niet echt bij, het kwam niet aan, het kon me niet voldoende boeien, of ik was er te moe voor.

Eergisteren realiseerde ik me dat ik de roman van Arjen Mulder nog niet had gelezen, De derde jongen (2010). De roman vertelt het verhaal van een ex-revolutionair en schrijver die na de Tweede Wereldoorlog, bevrijd uit het concentratiekamp ‘aanspoelt’ in een dorpje aan de kust, en er zijn leven opnieuw begint. Het is (losjes) gebaseerd op het leven van Franz Jung (http://de.wikipedia.org/wiki/Franz_Jung).

Gekocht in de lunchpauze. Misschien was het omdat ik het in de trein op weg naar huis begon te lezen – een trein die volliep met mensen op weg naar Ajax – Feijenoord –, misschien was het mijn gebrek aan concentratie: ik had moeite met de eerste 50 pagina’s en Arjen’s romanstijl. (Ik zou kunnen analyseren wat er de oorzaak van is. Het gebruik van vrije indirecte rede – zo nu en dan – waar je een ‘gewone’ afwisseling van vertellerstekst en dialoog verwacht?)

Voorbij de helft begon het boek voor mij te leven: als je als lezer steeds meer van het leven van Franz Müll kunt reconstrueren – een proces dat de stapsgewijze reconstructie van de biografie door Müll zelf volgt. Müll blijkt steeds meer een personage te zijn waarin verschillende lijnen van de twintigste eeuw (even) samenkomen (de arbeidersbeweging, anarchisme, de avant-gardistische schilderkunst, de expressionistische literatuur) en aan de basis staan van een utopisch ‘hippiedom’. Het strand waar Müll’s ijstent staat, die hij runt met zijn aangenomen zoon, groeit uit tot een soort hippie-gemeenschap, inclusief drugsgebruik en zwemmen met dolfijnen. Dan wordt het toch een ‘Arjen Mulder-boek’ en lijkt de roman net als De vrouw voor wie Cesare Pavese zelfmoord pleegde, ook een geheime geschiedenis van de twintigste eeuw te zijn. Müll is een katalysator, zonder opzet.

Ah, nu ontspoort mijn interpretatie een beetje – maar het is wel dat aspect dat mijn aandacht pakte. Ik vond De vrouw voor wie Cesare Pavese zelfmoord pleegde dan ook een heel geslaagd boek in de vreemde mix van documentatie en net-geen-fictie.

Fascinerend aan is ook dat tot op het einde van het boek alles steeds anders blijkt te zijn dan eerder voorgesteld, er wordt heel wat gegoocheld met documenten. Maar documenten – en zelfs bloedbanden – tellen niet; documenten zijn te vervalsen. De liefde telt.

Uitgegeven door De Arbeiderspers: http://www.arbeiderspers.nl/enz….

Het nieuwste boek van Arjen Mulder, zeg maar het vervolg op Understanding Media Theory, en waar dat boek de nadruk legde op het schrift en literatuur, ligt de nadruk nu op de beeldende kunst en de ontwikkeling van schilderkunst via conceptuele kunst naar interactieve kunst. Alberti, Michelangelo, Kandinsky, Mondriaan, Klee, Kaprow. Ik heb het veel te snel gelezen – ik had er eigenlijk geen tijd voor, wilde toch het boek in één keer ‘veroveren’. Ik ken Arjen, ik volg zijn werk sinds Het buitenmediale, ik beweeg me regelmatig op hetzelfde terrein als hij, voel me daardoor een aangewezen persoon om zijn nieuwe boek te ‘close readen’, en terug te schrijven. Precies dat lukt me nu niet… Also because I think I would like to take issue with him on a couple of things :-) Het is weer een typisch Arjen-Mulder-boek, in z’n voorkeuren (Warburg over de Hopi) en verbinden van biologie en kunst.

Wel aandachtig gelezen: het laatste hoofdstuk waarin hij de connectie tussen de ontwikkeling van de biologie en de kunst uitlegt. Erg goed.

Nederlands: http://www.v2.nl/publishing/van-beeld-naar-interactie

Engels: http://www.v2.nl/publishing/from-image-to-interaction

Nee, nog niet uitgelezen. Maar ik las gisteravond pardoes de eerste 112 pagina’s van Consider David Foster Wallace, critical essays (2010), samengesteld door David Hering, net nadat ik de envelop met het boek bij de post had gevonden. 17 opstellen over het werk van DFW, vrucht van de eerste Wallace-conferentie, 2009, Liverpool – daaronder ook een essay van NY-mederwerker & Arno Schmidt-lezer Iannis Goerlandt. Het lezen van een bundel opstellen als manier om het werk van een favoriete auteur te herlezen. (Update: zaterdagavond uitgelezen).

http://astore.amazon.com/thehowlingfantod/detail/0976146576

Gisteren in de trein op weg naar en terug uit Rotterdam de laatste hoofdstukken uit Richard Sennett’s The Craftsman (2008) gelezen, en uitgelezen. Helder betoog, en heel belangrijk als herwaardering van de intelligentie van de handen, de methodologie van het goed maken en de werkplaats. Dat gaat niet alleen over ‘handvaardigheid’, maar ook over het vakmanschap van software-schrijven, ruimte vormgeven, de overdracht van kennis, enzovoorts. Sennett is ervan overtuigd dat iedereen kan leren om dingen ‘goed’ te maken of te doen, omdat die vaardigheid een oorsprong kent in het spelen (wat kinderen doen). Daarin volgt Sennett de opvattingen van Dewey – en ik ben het volledig met hem eens. “Craftsmanship names the basic human impulse to do a job well for its own sake, and good craftsmanship involves developing skills and focusing on the work rather than ourselves.” Enige minpuntjes: het hoofdstuk over koken en recepten boeide mij minder en zijn weergave van de ontwikkeling van Linux en open source software-ontwikkeling is niet helemaal correct. Andere delen zou ik onmiddellijk als lietratuur opgeven, mocht ik op een kunstacademie lesgeven.

Recensie: http://www.guardian.co.uk/books/2008/feb/09/society/print; feature: http://www.guardian.co.uk/books/2008/feb/02/featuresreviews.guardianreview14/print.