Geen totaal overzicht. Zelfs met moeite zal ik me niet alle boeken kunnen herinneren die ik in 2013 gelezen heb, ten minste voor een groot deel. Niet dat het er zo veel zijn, maar er zijn boeken die je alweer vergeten bent zo gauw je aan het volgende bent begonnen, tot er een externe reden is waardoor je je ineens weer herinnert dat… Een poging tot reconstructie achteraf.

Met heel korte, hoogst persoonlijke annotaties, geen afgewogen oordeel. (Als ik een boek uitlees betekent het dat ik het wel degelijk apprecieer).

Joost de Vries De Republiek
Erg genoten van deze vermakelijke playgiarist mix van Delillo (White Noise), Pynchon (The Crying of Lot 49) en nog zo wat (hier en daar wat gejat uit Vollmann’s Europe Central), DFW ook? (herinner ik me niet meer), rond een op Zizek gebaseerde prof in Hitler-studies. Ik las het net voor Bleeding Edge en het was een fijne opwarmer.

Thomas Pynchon: Bleeding Edge
Er zijn de drie grote boeken: GR, M&D en ATD. Historische stof. Dan is er V. dat historische stof verbindt met de VS in de 1950s. En dan zijn er de Californische romans, veeleer tussendoortjes: The Crying of Lot 49, Vineland en Inherent Vice – die korten we niet af. De verhalen vergeten we even – vroeg werk. En dan is er Bleeding Edge. Dat diep graaft in de hedendaagse technologische werkelijkheid, de internet-wereld, en bij alle parodie toch waarheidsgetrouw is. Pynchon heeft (al jaren) echt begrepen wat er op het spel staat (in hoe we ons verbinden met technologie). En dan die stijl. Bleeding Edge wilde ik herlezen zo gauw ik het uit had.

David Foster Wallace: The Pale King
2013 was het jaar waarin ik eindelijk The Pale King uitlas. (Toch? Of herinner ik me dat niet goed?) Het mag geen ‘af’ boek van DFW zijn, maar niettemin indrukwekkend, emotionerend. Pfffff. De leegte of de volheid van het moderne leven briljant verwoord. Diepe afdaling in de ziel. (En daarom lukte het me eerder niet om het uit te lezen).

Graa Boomsma: Multatuli’s Amerika
Verzamelde essays en opstellen over 20e en 21e eeuwse Amlit. Bevlogen en excellent (over Vollmann, Wallace), soms iets te dominee-achtig (maar niet onterecht) en onduidelijk (zie recensie in de Reaktor), soms naar mijn oordeel wat ongeïnspireerd en niet overtuigend (vooral over auteurs waar ik niks mee heb – Bellow, Roth). Lastig is – en dat maakt het boek wat onevenwichtig misschien – dat Boomsma’s favoriete, compromisloze auteurs niet altijd degene zijn die in de schijnwerpers van de pers staan, en dat de auteurs die alom opgehemeld worden, in zijn (en mijn) ogen niet de radicaalsten zijn, niet de meest compromisloze… maar juist zij in een boek over Amlit niet mogen of kunnen ontbreken. Kan ook zijn dat het aan mijn voorkeuren ligt. Natuurlijk.

Frank Westerman: Stikvallei
Hmm. Goed boek, tuurlijk. Maar ik snap de ophef niet helemaal. (Documentaire roman…) Gelukkig gebruikt hij in dit boek de roman-toon niet meer zo nadrukkelijk. (Door die toen komen zijn eerdere boeken altijd wat ‘fake’ en gemaakt op mij over; ik vind die romantoon overbodig). Fascinerende geschiedenis, goed materiaal. Maar waarom dan toch mijn irritatie… misschien omdat Westerman’s idee van wetenschap wat ouderwets is, en daar aan vast blijft houden. Poh, al het materiaal ligt er om echt te laten zien hoe veellagig de realiteit is, en dat de verschillende domeinen door elkaar lopen. Om te laten zien dat er geen zuivere wetenschappelijke blik is, netzomin als een ‘indigenous’ blik die volledig verstoken is van wetenschappelijke invloeden. Westerman doet dat allemaal wel een klein beetje. Maar het blijft steken. Misschien heb ik gewoon te veel Latour gelezen.

Christophe van Gerrewey: Op de hoogte
Z’n debuut. Uitgelezen. Ik was iets gereserveerd, verwachte een vorm van zelfrelexieve metafictie die waardevol is, maar die ik niet meer zo trek. Het is een intelligent portret van een hedendaagse liefde die ook mooi onderuit wordt gehaald.

Jeroen Theunissen: De Omwegen
Ik was onder de indruk. Een van de beste romans – ondanks wat er aan af te dingen valt. Recensie hier: http://www.dereactor.org/home/detail/het_is_niet_af/.

Dirk van Weelden: Het laatste jaar
Van Weelden’s manier om Bril te herdenken. Geen biografie. Gelukkig niet. Wel een prachtig beeld van twee (of eigenlijk drie) soorten schrijverschap. Veel te essayistisch en op ideeën gestoeld om de literaire goegemeente te behagen die zat te wachten op de hagiografie of een lekkere roddelbiografie van hun geliefde Martin Bril. Nee. Dit is een eerlijk boek over vriendschap en schrijverschap. En meer een boek over Van Weelden (en hoe hij in de wereld staat) dan een boek over Bril. Maar ja, daar zat men niet op te wachten. Ik was enthousiast, onder de indruk en geroerd.

Isaak Babel: Verhalen
Uitmuntende nieuwe vertaling van Froukje Slofstra. Ik had Babel altijd links laten liggen, en ook nu kwam ik er niet toe om meer dan een verhaal of tien te lezen. Te gruwelijk – maar wat een ‘power’. (Ok, dat zegt iedereen).

John Williams: Stoner
Ik wantrouw hypes. Stoner ging ik lezen nadat W. zei dat ‘t wel mooi was. De hype is niet te verklaren vanuit de roman. Een degelijke en wat vlak geschreven leven van een universiteitsprofessor van boerenafkomst, met ongelukkig huwelijk, affaire, en de ‘sense of doing a job well’. Echt geen wonder dat het midden jaren zestig volledig ondersneeuwde – er werd toen wel even wat anders gepubliceerd in de VS. Leest makkelijk. Dat zal het zijn. Natuurlijk, dit is een leven. Dat het nu aanslaat past bij het conservatisme van ‘de gewone lezer’. Of zoiets? Nostalgie? Maar goed, ik ben ook al geen fan van Richard Ford, Richard Yates, James Salter, Raymond Carver, John Updike, en ook niet van Philip Roth. (Er zijn ook critici – Arjen Fortuin, NRC – die de populariteit van dit boek juist anti-hype vinden, maar dan denk ik: deze herintroductie was toch ook zorgvuldig geregisseerd?)

Stefan Enter: Grip
Niet uitgelezen. Begin is steengoed. En lijkt stilistisch ‘immaculate’ – tot je erop gaat letten. Gaandeweg verloor ik mn interesse bij op mij vrij clichematig overkomende beschouwingen over de dood (en andere existentieele, euh, onderwerpen). Sorry. Gewoon niet aan mij besteed.

Sasja Sokolov: School der gekken
Nederlandse vertaling uit 1976 van deze Russische postmoderne klassieker. Aanrader van P. uit Murmansk. (Ik probeerde dit jaar nog meer Russische literatuur te lezen. Maar dat ‘wil niet echt lukken’. Dankzij gesprekken met juist genoemde P. begrijp ik nu wel veel beter wat er goed is aan Dostojevski – en ik las een groot deel van de nieuwe vertaling van Duivels – maar wist toch weer niet door te zetten… hoe goed ik het ook vond.)

Theodor Fontane: Schach von Wuthenow
Klassieker. Las ik in Kirkenes.

James Joyce: Ulixes
Sic. Benkes & Hindervoets’ vernederlansing van Ulysses. Zomerlectuur. Vanaf ongeveer de helft tot het einde nu eens.

Gerrit-Jan Zwier (diverse bundels)
Begin van het jaar las ik een hele rits reisverslagen van Gerrit-Jan Zwier – over Noorwegen, Spitsbergen en andere ‘Noordse’ streken. Leest prettig weg.

Richard Moore: De spectaculairste tour aller tijden
Inderdaad, een van de beste wielerboeken aller tijden. Een reconstructie van de ‘clash’ tussen Lemond en Hinault in de Tour van 1986, en daarin verweven een portret van Hinault en Lemond en hun carrieres. Geschreven door Richard Moore, die eerder al tekende voor de excellente biografie van Robert Millar. Op dit moment staat er geen maat op de Engelse wielerjournalistiek. (De dagen van Phil Liggett zijn echt voorbij).

William Fotheringham: Merckx. Half Man, Half Bike
Waarschijnlijk gewoon het beste boek over Merckx.

Alasdair Fotheringham: The Eagle of Toledo
Z’n broer. Biografie van Bahamontes, met veel sociale en historische context van het Spaanse wielrennen na WOII, on der Franco – en die maken het boek de moeite waard.

Herman Chevrolet: Het mysterie van de eerste gele trui.
Reconstructies van beslissende momenten uit de carrieres van Thijs, Merckx, Lemond (1986, hmmm, some good sampling from Richard Moore there), Armstrong, Contador en andere groten, waarbij Chevrolet in de huid kruipt van de protagonisten. Best leuk, iets te gewild literair.

Martin Bons: De kunst van het dalen
Tussendoortje. Vliegtuiglectuur. Verhalen over de grote dalers van het wielrennen – wat meestal toch uitloopt op verhalen over vreselijke valpartijen. Ook al vielen de echt grote dalers bijna nooit (zoals Vichot).

Carl Huybrechts: De koers is nooit gedaan. Roger de Vlaeminck. Mijn memoires, onverbloemd.
Tja, een type op zich, De Vlaeminck. Hij is aan het woord. Over de koers. En nauwelijks of niet over de persoonlijke tragedies. Niet erg goed – mondelinge geschiedenis. Leuk voor wie tegen de praat van De Vlaeminck kan. (Ik kan ertegen, het is alweer zo lang geleden dat hij wel eens de eigenwijze co-commentator van de BRT was.) Helemaal iks voor wie hoopt op een beetje historisch onderzoek. (De Vlaeminck blijft een fascinerende coureur).

Rüdiger Safranski: De Duitse Romantiek
Beetje te veel de bekende visie op de Romantiek – maar goed om te lezen om wat gaten in mijn kennis te vullen.

WG Sebald: Duizelingen, De natuurlijke historie van de verwoesting, Logies in een landhuis
WG Sebald, die ik eigenlijk niet kan uitstaan om z’n geaffecteerde simpele burgerlijkheid (met melancholie), die resignatie. En dan in mooie stijl wat over je favoriete negentiende eeuwse schrijvers keuvelen. Best knap en gebalanceerd geschreven maar na elk stuk denk ik: wat stond hier eigenlijk in dat het onthouden waard is? En toch ben ik benieuwd wat hij zo aantrekkelijk vindt in Mörike en Keller. Uitganspunt van De natuurlijke historie van de verwoesting is natuurlijk wel steengoed (al is ‘ie een beetje onrechtvaardig tegenover Arno Schmidt omdat hij diens manier van schrijven niet kan uitstaan). Maar er was ook heel wat waar ik echt de interesse niet voor kon opbrengen.

William T. Vollmann: Into the Forbidden Zone
E-book-only uitgave. Over Japan na Fukushima. Vollmann ging er uiteraard zelf heen. (Verder ook nog wat lange tijdschriftartikelen van Vollmann).

Joop van der Horst: Taal op drift
Ik wilde geen theorie vermelden hier. Dan toch deze. Iets te wijdlopig en repetitief, de these intrigerend, en wat hij verteld over taalontwikkeling interessant & leesbaar voor wie niet meer de taalwetenschap op de voet volgt.

Briefwisseling Charles Olson & Frances Boldereff
Deels. Eerste helft ongeveer.

Anil Ananthaswamy: The Edges of Physics
Goeie pop-science. Natuurkunde.

Timothy Morton: Ecology Without Nature
Herlezen. Onderzoek.

Timothy Morton: The Ecological Thought
Herlezen. Onderzoek.

Timothy Morton: Magic Realism
Z’n nieuwe boek.

John Tresch: The Romantic Machine
Over 19e eeuwse technologie – en cultuur. Behoorlijk briljant.

Kees Tazelaar: On the Threshold of Beauty
De definitieve geschiedenis van het begin van de elektronische muziek in Nederland. Met de definitieve reconstructie van de geschiedenis van het Philips Paviljoen uit 1958 (de Le Corbusier, Xenakis, Varèse samenwerking). Precies, meeslepend, perfect gedocumenteerd. (Nee, ik ben niet onafhankelijk, ik werk bij de uitgever, V2_, en las het boek in manuscript).

François Dosse: Gilles Deleuze & Félix Guattari. Intersecting Lives.
Dubbelbiografie. Las niet alles, wel het meeste. Intrigerend tijdsbeeld ook. Grasduinde daarna ook behoorlijk in Dosse’s geschiedenis van het structuralisme (Duitse vertaling). En Alex Galloway’s seminars over ‘New French Thought’.

Valerian Albanov: In the Land of White Death (An Epic Story of Survival in the Siberian Arctic)
En nog een heel stel meer boeken over poolexpedities.

Piers Vitebsky: The Reindeer People
Antropologie.

Matthew Biedermann’s & Makro Peljhan’s Arctic Project Initiative, deel I en II
Project in en over ‘the Arctic’.

Arie Altena & Sonic Acts (eds): The Dark Universe, Sonic Acts XV
Het boek dat ik het vaakst heb gelezen. Ik redigeerde alle teksten. En droeg een stuk of wat interviews bij.

Mirna Belina & Sonic Acts (ed.): Vertical Cinema. Kontraste Cahier III
Uitgave bij het Kontraste festival 2013, over het Vertical Cinema project, 10 nieuwe films voor 35mm verticaal geprojecteerd.

Reinaldo Laddaga: Things that a Mutant Needs to Know
Uitgave van Unsounds, met ultrakorte verhalen van Laddaga, gebaseerd op een idee van Borges/Bioy Casares, met nieuwe composities van hedendaagse componisten: http://www.unsounds.com/38u.html.

Bruno Latour: An Inquiry into Modes of Existence
Nog lang niet uit. Belangrijk. In heel veel opzichten.

Ann Cotten & Kerstin Cmelka: I, Coleoptile
Intrigerend. Begrijp ik er iets van? Van sommige zinnen wel. Van andere niet. Dat pakt.

Paul Bogaert: Ons verlangen
Gedichten. Ik las wel meer dichtbundels (heel of half), maar deze bleef me bij. Eén van mn favorieten.

Lucy Hughes-Hallettt: The Pike
Biografie van Gabrielle D’Annunzio. Zie elders op deze blog.

Ann Beer: Milton. Poet, Pamphleteer, and Patriot
Biografie van Mitlon, zie elders op deze blog.

Wim Hazeu: Simon Vestdijk
Biografie. Vakantielectuur. Heb ik dat echt gelezen? Ja. Zin in Nederlandse literatuur. Zelfs zin om Vestdijk-romans te lezen. Maar ik zal geen Vestijk meer lezen. Ik las Bericht uit het hiernamaals bijna uit, het leek me wat Arno Schmidt-achtig. Tot ik er achter kwam dat het helemaal geen SF was, maar nogal moeizame filosofie. Misschien dat ik ooit Het Vijfde Zegel nog eens herlees.

Lucas Hüsgen: Wat een romatische droom
Essays. Niet altijd over onderwerpen die me interesseren. Alweer uit 2007, ik las het nu pas.

Arno Schmidt: Die Gelehrtenrepublik
Herlezen. Ik las ook een studie over Zettel’s Traum. Allebei omdat ik ZT niet heb gelezen (behalve de eerste 12 pagina’s of daaromtrent).

Jan Heine: The Competition Bicycle en The Golden Age of Handbuilt Bicycles: Craftsmanship, Elegance, and Function
Prachtige koffietafelboeken – met vintage fietsen om van te smullen, en tekst, ook tekst.

Ton Lemaire: Verre velden; essays en excursies 1995-2012
Essays, reisverslagen. Sommige erg goed, andere wat te veel bekend vaarwater. Nog 1 of zelfs 2 boeken van Lemaire, ik meen Filosofie van het landschap, en ook Binnenwegen? Ik weet het niet meer.

Robert Macfarlane: Oude wegen
Over paden (en lopen) in Engeland en Ierland.

Hans Ulricht Gumbrecht: The Production of Presence
Esthetica. Kwam zijn naam tegen bij HC Gilje – en bleek t al te kennen via de literatuurwetenschap. Voor mij een onverwachte her-ontmoeting met reader response theory.

Joris Note: Wonderlijke wapens
Essays. Lang niet alles gelezen. Recensie hier: http://www.dereactor.org/home/detail/leerzame_vragen_grillige_antwoorden/.

Erik Satie: (teksten)
Vertalingen, in de Terras. (Zulke dingen las ik wel veel meer – stukken uit pdfs, online essays en gedichten en blogs – het meeste vermeld ik hier niet). Het game-verhaal / de verhalenjam van De Gids wel. (Ben alleen de URL even kwijt).

Van Bastelaere, Jans, Peeters (eds.): Hotel New Flanders
Met warrige inleiding – maar wel een heel interessant overzicht. Lang niet alles gelezen. (Leende ik dit jaar nou ook het verzameld werk van Jan de Roek en las daar in?)

James Boswell: A Journal of a Tour to the Hebrides
Klassieker. (En las ik nou Samuel Johnson’s A Journey to the Western Islands of Scotland ook?)

Nog wat significante niet uitgelezen boeken, naast Dostojevski’s Duivels en Babel: Ben Marcus’ The Flame Alphabet, Benjamins Moskou-dagboek, drie of vier romans van Nabokov, Gombrowicz, Lawrence Durrell, Hermann Broch, Pessoa, Giorgio Manganelli, Colin Thurbron over Siberië, Virginia Woolf in de vertaling van Erwin Mortier, Limonov van Carrère, Anna Kavan, China Miéville’s Embassytown. Veel Bachtin, en zelfs wat Lotman. Gedichten van Hölderlin, nu eens in vertaling. O, en het grootste deel van Holberg’s De onderaardsche reis van Klaas Klim.

Sylvan Tesson: Zes maanden in de Siberische wouden
Verslag van zes maanden aan het Baikalmeer – in de winter. Tesson, estheet en rechts. En schrijft uitstekend.

Daniel Kehlmann: Die Vermessung der Welt
Ik irriteerde me mateloos aan de aangehouden vrije indirecte rede in vlakke stijl. Had veel liever een goede biografie van de Humboldts gelezen.

P.F. Thomèse: De weldoener
Uitgelezen. Thomèse is zo’n schrijver wiens boeken je uitleest, voortgejaagd door de superieure stijl. Daarna denk je: waarom heb ik dit in godsnaam uitgelezen?

Seamus Heaney: District and Circle
En in de vertaling van Onno Kosters en Han van der Vegt. Perfecte poëzie. Al komt Heaney op mij ook altijd wat ouderwets over.

Theo Kars: Memoires van een slecht mens. Deel II
Merkwaardig meeslepend. (Kars – o.a. Casanova-vertaler – werd ‘beroemd’ om zijn oplichterij met vervalste spaarbankboekjes, waarvoor hij enige jaren moest brommen.)

Declan Kiberd: Ulysses and Us: The Art of Everyday Living
Een vorm van herlezen.

Sjon: De fluisterende muze
Hmm. Bedenkingen.

Een boel theorie – of wat daar voor doorgaat: Viktor Mayer-Schonberger’s Big Data, Jaron Lanier’s laatste boek, Morozov’s To Save Everything Click Here, Douglas Rushkoff’s Present Shock.

nY, Metropolis M, Gonzo Circus, Debug.

Oh, en natuurlijk een onafzienbare reeks prentenboeken en kinderboeken – de meeste minstens vijf keer, en niet zelden meer dan twintig keer, als het niet nog veel vaker is. Toppers: Vos en Haas en De vrolijke vier seizoenen.