Eergisteren keek ik de documentaire over Bela Fleck’s reis naar Afrika, Throw down your Heart. Het idee: bringing the banjo back to Africa. De banjo is een karakteristiek blank instrument geworden, instrument van de arme blanken uit de Appalachen, van Ierse muziek. Het was in de negentiende eeuw een instrument van de zwarte bevolking, en de roots van de banjo – en de drone-snaar – liggen in Afrika.

Ik speel zelf een beetje banjo. Niet erg goed. Ik ben autodidact gitarist en heb anderhalf jaar geleden een Ierse banjo gekocht – een viersnarige. (Van die vijfde snaar raak ik helemaal in de war). Ik speel ‘m gestemd in kwinten (AEbfis), deels om mezelf te dwingen een eigen stijl te ontwikkelen – hoe primitief ook – in plaats van mezelf de druk op te leggen redelijk correct clawhammer of Earl Scruggs-style te leren spelen.

Bela Fleck is een fantastische banjoist, maar ik heb zijn spel altijd wat saai gevonden. Kijkend naar de documentaire – die verrassend weinig blijkt te gaan over de Afrikaanse roots van de banjo en veel meer over Bela Fleck die meespeelt met verschillende Afrikaanse musici – begreep ik waarom.

Het ligt aan de speeltechniek van Fleck. Hij speelt altijd met drie picks, bluegrass-stijl, en benadert de banjo alsof het een gitaar is. Hij soleert harmonisch afwisselend, dat is ‘innovatief’. In de documentaire valt op dat hij de vijfde snaar nauwelijks gebruikt. De banjo is niet zo’n geschikt instrument om harmonisch complex op te soleren, wie dat wel doet, in een vlekkeloze techniek, is een fantastisch banjoist.

Voor mij is de banjo een fascinerend instrument vanwege de percussieve kwaliteiten, vanwege de effecten van de verschillende aanslagen (clawhammer techniek, verschil tussen up- en downstroke, nagel of vinger), vanwege de vreemde resonantie, de klank van de drones. Zulke aspecten zijn vrijwel afwezig in het spel van Bela Fleck, spelen nooit een hoofdrol.

De documentaire is overigens heel kijkbaar: http://www.throwdownyourheart.com/.