gogblog | 7/9 - 10/9/2005 | door ariealt

zaterdag 10 september | gogblog | live report 11

Dan de eletropunk, eerst van Egotronic, dan Plemo. De laatsten krijgen het publiek flink aan het dansen (door een cd uit te loven aan de beste danser -- dat vuurt aan). Zo eindigt het met een feestje, Dan nog een keer een stuk uit de dvd van Granular Synthesis, groot op het scherm op de kerktoren, en nogmaals Rubber Johnny van Chris Cunningham -- de mascotte van het festival. Het plein moet leegstromen, dan opruimen. Dan zal het festival voorbij zijn. Hier heeft het niet geregend. Wat een zomer.

zaterdag 10 september | gogblog | live report 10

21.40 Luchtgitaar. Airguitar. Airguitar is een performance van Lars Eijssen -- de Amsterdamse kunstenaar, ooit AKI-student. Maar nu gaat het om een kampioen van de 'luftgitarrenmeisterschaften', Tremolo Theun, hij is dit jaar Nederlands kampioen is geworden. Een performance met niets, met lucht. Duizenden jongens, mannen en ook vrouwen schijnen zich hierin te bekwamen, zo goed mogelijk luchtgitaar te spelen -- vroeger groot onder de metal-fans... De act van The Destroyer is inderdaad goed: geschminkt doet hij een nummer van Daft Punk alsof hij een robot is. Tremolo Theun doet met het publiek een kleine workshop 'de luchtigheid is belangrijk'. Ze doen met 3 een luchtgitaartrio. Later Ace of Spades (en dan gaat het publiek los). Vermakelijk. Tremolo Theun is een goeie performer.

zaterdag 10 september | gogblog | live report 9

21.20 In afwachting van de kampioen luchtgitaar Tremolo Theun en de electropunk. Opnieuw een warme zomeravond, Dirk de zwerver draait zijn draaiorgel, het plein loopt langzaam vol. De container van Toktek en mnk lijkt inmiddels op een workshop freaken met techniek voor kinderen: het zijn vooral jongens, maar ook meisjes, van een jaar of tien die lang blijven zitten en geconcentreerd bezig gaan met de printplaatjes en de knoppen en muziek proberen te maken. Een van hen krijgt hier vast een liefde voor de techniek te pakken... Er zijn nog een aantal werken waarover ik helemaal niets heb gezegd. New Neighbours van Stine Rasmussen kende ik al als webproject. Alle landen van de wereldkaart zijn puzzelstukjes die je naar eigen inzicht in elkaar kunt schuiven. Hier is de scherpe rand dat je alle landen van de wereld kunt ordenen volgens verschillende criteria: bevolkingsgrootte, BNP, aantal geregistreerde HIV-geinfecteerden, levensverwachting -- het werkt goed, maar je zou echt moeten gaan bestuderen wat de verschillen betekenen. Je ziet het niet. Wel leuk om mee te spelen. Het bier wordt verkocht in de van oude wasmachines gemaakte module, het Miele Ruimtestation van 2012 architecten -- een architecten collectief dat nieuwe gebouwen maakt van oud materiaal. Het is als een ruimtestation onder de toren. Het korte filmprogramma in de bioscoop Alhambra, de etalage bij Planetart en de installatie in het foyer van de bioscoop van Onur Cillinci (sp.?).

zaterdag 10 september | gogblog | live report 8

20.40 Ik zit te tikken als Fred Abels weer vertrekt met Dirk de zwerver. Grappig: er zijn mensen die denken dat ik Dirk bestuur, terwijl hij langskomt ben ik de enige met een computer voor zich...

zaterdag 10 september | gogblog | live report 7

18.30 Lorre van Harco Haagsma, merk ik nu, is vooral goed wanneer mensen proberen te communiceren met het robotvogeltje. Een stel vrouwen probeert voor de kooi de aandacht te trekken van het vogeltje (ze zijn Portugees, ik versta niet wat ze zeggen, maar neem aan dat het iets is als 'lorre, lorre, kijk dan vogeltje'). Nu verschijnen hun gedragingen op het schermpje alsof zij in een kooitje zitten en de aandacht van de andere bezoekers proberen te trekken. Dat het robotvogeltje geen sensoren bezit (toch?) maakt niet uit. Het beweegt vaak genoeg.

Correctie dd. 20 januari 2006: Lorre weet wel van z'n omgeving -- op de bodem van de kooi bevinden zich sensoren.

zaterdag 10 september | gogblog | live report 6

17.15 Dirk de zwerver vertrekt weer van het Gogbot terrein de stad in. Te kleine kinderen vinden hem eng: twee peuters zoeken hun toevlucht tot pappa en mamma. Een op een mens lijkende robot is toch echt unheimlich... En wie Dirk nog niet kent, heeft even het idee dat ie een echte zwerver is. Maar eerder zag ik ook twee kleine meisjes dansen op de draaiorgelmuziek en praten met Dirk.

zaterdag 10 september | gogblog | live report 5

Misschien moet je Gogbot een publieksvriendelijk industrial mediafestival noemen. Gisteravond had ik het even met Peter Cleutjens over Gogbot en Planetart.
-- Planetart die doen toch allemaal van die keiharde techno-dingen?
-- Ze houden van noise, maar op Gogbot zijn ook een heleboel andere dingen te zien, niet alleen maar van die ongenadige, meedogenloze herrie.
-- Kees de Groot, die rijdt toch in van die grote Amerikaanse auto's?
-- Ja
-- Dat is toch wel echt rock 'n roll dus, dat Planetart
-- Ja, misschien is het wel rock 'n roll

zaterdag 10 september | gogblog | live report 4

Zo te horen aan de verhalen was het hier gisteren erg goed. Relaxte sfeer, een prachtig optreden van Toktek en mnk ('dat was smullen' zegt Kees de Groot), en daarna had iedereen tot 1 uur snachts ademloos zitten kijken naar de filmpjes die op het scherm op de kerktoren werden gebeamd, zoals de 60 beste 1-minuten, Rubber Johnny en dat soort dingen (zo ziet Enschede ook wat hoogtepunten ut de huidige filmcultuur in de openlucht). De vergunning ging tot 12 uur, maar het was zomer en de sfeer was ontspannen.

zaterdag 10 september | gogblog | live report 3

Soms is het belangrijk: even de bezoeker een 'zetje' geven. een keer laten zien dat als je klapt, de muur van Daan Roosengaarde en Peter de Man reageert, verandert, even licht geeft. Is dat eenmaal gezien, gaan bezoekers het uitproberen. Soms namelijk blijven ze te veraf staan, vooral als het rustig is.

zaterdag 10 september | gogblog | live report 2

'Hier is iets doorgebrand', zegt de bezoeker die de container van Karl Klomp en Tom Verbruggen binnenstapt. Geen wonder, hier wordt live gecircuit-bend en dan gaat er wel eens wat mis, een zekering faalt, een transistor brandt door. Sinds gisteren hebben ze gezelschap gekregen van Benjamin Gaulon van http://www.recyclism.com -- met wie Karl Klomp samen in DEPONK zit. Volgende week doen ze een e-waste workshop, waarbij nieuwe studenten in 1 week uit elektronische 'junk' een kunstwerk zullen maken. Benjamin is juist geinterviewd door de Wired over zijn werk PrintBall, een gemodificeerde paintballgun op een pan-and-tilt unit waarmee je graffitti op muren kunt schieten, en ik neem met hem de antwoorden die hij heeft gegeven door. Karl Klomp en Tom Verbruggen hebben gisteren een stel radiootjes van 2 euro 19 cent gekocht, ze van plastic ontdaan, en ze aangesloten op hun sound- en veejay-systeem. Door met je vinger over het printplaatje te gaan maak je geluiden (tenminste als je vinger nat genoeg is). Het is een van de eenvoudige tools die Tom Verbruggen gebruikt in zijn sets. Nu kunnen bezoekers een stoel pakken en met de gesloopte radiootjes noise genereren en lijfelijk ervaren hoe Toktek en mnk muziek maken. En: zien, horen en zelf ervaren wat je met goedkope elektronica kunt doen. (De radiootjes worden gevoed door een batterijtje, gevaar is er niet bij). Net zoals bij Benjamin Gaulons RES (waarin zes mensen met zes oude nintendo-controllers muziek kunnen maken), is er ook de lol van samen geluid maken. Karl en Tom maken ook tijd om uit te leggen wat er gebeurt, en intussen is iedereen lekker bezig. Bezoekers zetten hun vingers op de printplaatjes, de kunstenaars zijn aan het solderen, halen oude elektronnica uit elkaar, draaien aan de knoppen, of maken zelf even beeld en geluid.

zaterdag 10 september | gogblog | live report 1

15.30 Terug in Enschede voor de laatste dag Gogbot val ik op weg van het station naar de Grote Markt met mijn neus in de boter. In de winkelstraat staat Dirk de zwerver met zijn winkelwagentje. Hij draait aan een draaiorgeltje. Mensen staan om hem heen, er worden foto's gemaakt, twee kleine kinderen staan te dansen op het deuntje dat uit het draaiorgeltje op het winkelwagentje staat. Tussen het publiek zie ik Fred Abels staan, die onopvallend Dirk bestuurt via de controller die in een schoudertas zit verstopt. Aan niets is te merken dat hij het is die de touwtjes in handen heeft. De meeste mensen hebben snel door dat Dirk een robot is, of wisten dat al: Dirk is immers zo langzamerhand beroemd. Vandaar ook dat hij nu meet een draaiorgeltje langs de terrassen gaat en veel bekijks trekt. Met het draaiorgeltje erbij is hij 'af'.

vrijdag 9 september | gogblog | live report 3

Op de voorpagina van Dagblad Tubantia: een prachtige foto van de lasershow van Edwin van der Heide. Het onderschrift vermeld echter de namen van Videohometraining. Eindredactiefoutje.

vrijdag 9 september | gogblog | live report 2

13.20 Invasie van zo'n honderd leerlingen van de 3e klas TL (Theoretische Leerweg - wat vroeger de MAVO was), op CKV-excursie. Ze zijn op de fiets uit Hengelo gekomen, en gestuurd langs de nieuwbouw van Piet Blom, de modernistische hoogbouw van de TU en Roombeek (de afgebrande wijk, die nu wordt herbouwd en waar Wilja Jurg kunstintendant is) om hier te eindigen op het plein, de ene helft zijgt neer op de zitkussens, de anderen maken een rondje langs de containers. Kees de Groot legt ze kort uit wat er te zien is en dan gaan ze bijna allemaal naar de 'heftige' installatie van Marnix de Nijs en Edwin van der Heide kijken. 'Als Brainpower hier op de Markt optreedt dan geeft de burgemeester een vergunning voor 90db, deze installatie gaat wel 110db hard.' Dat spreekt aan.

Benjamin Gaulon komt aan, samen met Karl en Tom Verbruggen. Vanavond doen ze nog ns een performance in de buitenlucht. Ik zal daar niet bij kunnen zijn, moet zelf optreden in Amsterdam met Oorbeek. Morgen kom ik weer naar Enschede.

vrijdag 9 september | gogblog | live report 1

11.30 Voordat het hek weer open gaat kijk ik ongestoord naar een aantal van de filmpjes en kleinere werken in de tentoonstelling. In de installatie van Franzis Wiese, Fabelhaft begrijp ik de connectie tussen het filmpje en de installatie niet helemaal. De zeecontainer is een gezellige huiskamer, type jaren zestig, met kleedje op de vloer en schemerlamp achter de televisie. Op de televisie speelt het filmpje: beelden van konijnen 'superimposed' op andere van televisie opgenomen beelden, een geboorte, een straat in de sneeuw, een chimpansee bij een vijver, een vliegtuig op een nachtelijk vliegveld, dan de bekende beelden van 9-11, koeien, shots uit de Jezus-film van vorig jaar, een paard in negatief. De opgezette buizerd (toch?) die soms beweegt en schreeuwt, die, is goed en zorgt ervoor dat de installatie unheimlich is. (Goed, er is een verhaal, dat handelt over de wraak van de dode en opgezette dieren -- daar ligt de connectie).

Op een festival als dit lopen de mensen natuurlijk het snelst naar de grote dingen (de luidsprekerarm van De Nijs en Van der Heide, de 4d-muur van Daan Roosengaarde), maar het is een van de kleinste werkjes dat mn 'hart steelt': het muziekdoosje van Mannie Krak -- een kwetsbaar sculptuurtje van koperdraad, waarbij 1 koperdraad langzaam ronddraait en met de andere koperdraadjes contact maakt en zo elektrisch geluid opwekt. Muziek van rauwe elektriciteit, maar nu eens niet monumentaal en groot uit vette boxen, maar bovenop een sigarendoosje.

En had ik al verteld over het robotvogeltje in de kooi, met lampjes als ogen, de snavel is een camera'tje dat de bezoeker filmt, wat het ziet, zie jij op het lcd-scherm naast de kooi. Daar sta jij staat achter tralies.

In de zeecontainer waar de Balkenende van eddie d zijn scratchende geluidspoezie laat horen (je hoort de godganse dag Balkenende -- een stem is ook te herkennen aan een fragment van een fractie van een seconde (dat heeft John Oswald aangetoond in zijn Plunderphonics) -- goed, in die zeecontainer zijn dvd's te zien van studenten van de AKI en andere kunstacademies. Daaronder de animaties van Douwe Dijkstra, van een couch-potato (bankzitterzapper) met zapper, niet in zijn stoel (of wel), maar op een tank die door oorlogsgebied in het Midden-Oosten rijdt en schiet. Hij wordt geraakt, maar zapt geschrokken weg en belandt middenin een voetbalwedstrijd. Het is een aantrekkelijk filmpje, goed gemaakt, hapt lekker weg maar heeft toch die scherpe rand in de reflectie op het samenvallen van het perspectief van de zappende teveekijker, zijn aan/afwezigheid bij de gebeurtenissen die live in beeld worden gebracht -- iets wat in toennemende mate vanuit het perspectief van een deelnemer-in-actie gebeurt, en de interactie via telefoonspelletjes. Af/aanwezig, betrokken, meelevend maar altijd in staat om snel weg te zappen. Link vervolgens naar first-person-shooters. Goed filmpje.

Bij zulke opstellingen vier monitoren met koptelefoons op steigers, weet je nooit of je nu alles gezien hebt. (Er hangt geen lijst met de vertoonde werken, wel een lijst van de makers -- Guerrilla Army of Art (van de AKI), Roiy Nitzan, Martha Jurkiewicz, Maya Cohen, Taatske Pieterson en Vladimir Smljanic. In het filmje Simon Says van Maya Cohen zie ik tot mn verbazing Jules Marshall -- die ik ken uit zijn Mediamatictijd -- optreden als nieuwspresentator. Deze dvd valt op door de professionaliteit. De tijd dat filmpjes van de kunstacademie er altijd amateuristisch uitzagen (onopzettelijk of opzettelijk) lijkt voorbij. Simon Says lijkt te gaan over de angst om te gewoon te zijn, het verlangen speciaal te zijn. Girl at the Well is ook goed gemaakt, mooi beeld, je wilt er het woord 'poetisch' voor gebruiken, of mysterieus -- maar is in dat opzicht ook bijna zo plat als een reclamebeeld. De grens tussen een overtuigend poetisch beeld dat je uitdaagt om te zoeken naar betekenis, of je diep in je hart raakt, en een beeld met de perfectie van commercieele fotografie is dun.

Planetart en Gogbot hebben dan wel de naam dat ze rommelig en chaotisch zijn, meer into noise dan gladde esthetiek, maar in de tentoonstelling zijn eigenlijk evenveel strakke en goed afgewerkte werken te zien als werken met een lekker rommelig overkomende DIY esthetiek. Neem de visuals van Ronald Wisse, van Visualdata.org, hij maakte ook werk voor de DVD-uitave van I Robot en andere Hollywoodkrakers.

Door noise tegen slick c.q. goed en professioneel gemaakt af te zetten, maar ik een tegenstelling die ooit opging (gruizige video's die verwijzen naar C-films, met knetterende noise soundtrtack, zeg maar, tegenover de esthetiek van de commercie), maar in absolute zin wordt opgeheven in het werk van de huidige generatie computerkunstenaars, zoals Ronald Wisse, die immers best noisy (en vaak non-referentieele) visuals maken, die heel strak zijn (niet 'gruizig'). In Gogbot is een mooie mix te zien van aansprekend werk, met een klein accent op underground. Het is meer de sfeer van het festival die 'DIY' is.

Wat me hier erg bevalt is dat het festival middenop het marktplein staat en gratis toegangkelijk is. Er komen misschien geen tienduizenden kijken, maar er komen erg veel mensen en vooral veel jongeren, binnenlopen die anders nooit iets van een mediafestival zouden zien. Ze zien een stel aantrekkelijke, 'lekkere' werken. Het vooroordeel dat kunst niet voor hen is (alleen iets voor andere, gestudeerde mensen), of moeilijkdoenerij zou zijn, wordt, te oordelen naar de (glim)lachen, vaak doorbroken. (Als dat vooroordeel bestond, natuurlijk). Gogbot is niet het festival waar de Nederlandse of Europese of internationale scene elkaar ontmoet. Arjon Dunnewind was er om het openingswoord te doen, Jan-Peter Sonntag was er 2 dagen, de deelnemende kunstenaars en zo nog een paar mensen, maar de 'usual suspects' van WWVF, Impakt enzovoorts, daar heb ik eigenlijk niemand van gezien. Het is geen netwerkfestival. Enschede is in die zin 'ver weg' van de Randstad. Duitsland is dichtbij, Twente heeft een eigen scene (en een eigen cultuur). Op de afterparty en zo aan het einde van de avond lopen er aanmerkelijk meer gothics, kraakpand-figuren, e.d. rond dan in het Amsterdamse. Is dat de AKI-scene? (Enschede ligt niet zozeer geografisch veel dichter bij Dortmund, Munster, Hannover en Berlijn, dan bij de Randstad, maar ook qua cultuur).

Planetart heeft een DIY-sfeer, dat klopt met de scene hier. AKI-studenten hebben een groot winkelpand in de binnenstad in gebruik genomen. Dat is een goeie aanwezigheid voor de stad (vind ik). Natuurlijk gaat die aanwezigheid gepaard met problemen: de brandweer verbiedt de afterparty. Bekend verschijnsel. Op woensdagavond werd de afterparty daarom verplaatst naar Planetart -- met de nodige geluidsoverlast (de FCKNG BSTRDS speelden hun noise in de open lucht om 1 uur snachts...). De afterparty van donderdag ging toch van start in de ITS en wordt vervolgens door de politie opgedoekt. Ergens vind ik dat ook heel verfrissend. (Niet die bezoeken van de politie, maar de energie die er is om al die dingen gewoon te doen). In Amsterdam snakken we (of althans ik) naar zulke dingen. Pakhuis Afrika is alweer verleden tijd. ADM ver weg en Wasser Umsonst -- waar ik eens heen moet -- dinsdagsavonds (eens in de maand, of heet het anders?) in de Frederik Hendrikschool, om de hoek van waar ik woon, is wel heel klein...

donderdag 8 september | gogblog | live report 6

Toktek en mnk spelen in plaats van DrifterTV die hebben moeten afzeggen wegens familieomstandigheden. Karl en Tom hebben nog nooit eerder in de open lucht gespeeld en uit het begin van hun performances blijkt dat ze of zenuwachtig zijn, of hun draai niet helemaal kunnen vinden. Ze houden het kort, normaal gesproken zijn hun optredens trouwens altijd kort. Het had wat mij betreft en ook wat anderen betreft best langer mogen duren, hun noisy breakbreat, valt, zeker zonder beat, in het begin wat moeilijk, maar na verloop van tijd vind het zijn plek, ook op een zomers plein. Het is even wennen, omdat je een beukende performance zou verwachten, zo op een plein. Wat zij doen is wat dat betreft 'kleiner', minder in your face; daardoor duurt het even voor je als publiek in de buitenlucht de juiste concentratie (of halve afwezigheid als je niet bent geinteresseerd) hebt gevonden die bij de performance klopt. Des te jammerder dat het zo kort is -- voor mij en ik denk ook voor de rest van het publiek, begon het juist te 'lopen'. En, bij een geimproviseerde set hoeft het niet van begin tot einde te 'knallen'. Goed, morgen nog eens.

donderdag 8 september | gogblog | live report 5

21.00 Omdat het festival midden op de Grote Markt plaatsvindt, omringd door terrasjes, die met dit prachtige windstille zoele zomerweer volzitten, lopen er veel mensen naar binnen die anders niet snel bij een tentoonstelling van mediakunst terecht zouden komen. Goed, misschien blijven ze niet vreselijk lang, maar ze lopen wel alle containers in om een kijkje te nemen. 3 giechelende vriendinnen (die alles bekijken) gillen het uit van de schrik als de opgezette roofvogel in de installatie van Franzis Wiese (Fabelhaft beweegt. Giechelend stappen ze naar buiten: "op naar de volgende container". Ik hang in een van de zitkussens en kijk naar het publiek. Een kind zegt: "dat lijkt me gaaf", wijst op de container met het werk van Jan-Peter Sonntag, "wat zou dat zijn". "Best leuk he", zegt een jonge vrouw tegen een oudere dame die waarschijnlijk haar moeder is. Een jongen met tattoos die er gisteren ook was heeft nu zijn vriendin en moeder (?) meegesleept. Zo te zien eerder de white trash van Enschede dan kunstpubliek, 'en waar is dan dat robotje te zien dat je volgt, dat wil ik zien', zegt de vriendin, 'wat is het bijzonderste, ik wil het bijzonderste zien.' 'O kijk daar is er ook eentje met een laptop bezig' (met flink Twents accent).

En bijna iedereen lacht. Kunst die iets doet en reageert, wekt (glim)lachen op. Zoals de bewegende muur van de jonge ontwerper Daan Roosegaarde. Dat werk is misschien iets te slick voor mijn smaak. Hij presenteeert een prototype van een beweegbare muur, zoals hij die op aanvraag van bijvoorbeeld bedrijven kan realiseren. De muur zit vol gaten, in de gaten zitten cylindertjes die bewegen. Zo onstaat een muur met bewegend relief. In de folder schrijft hij dat 'zo het logo van uw firma afgebeeld kan worden' (o.i.d.), of 'stelt u zich voor een muur die reageert op uw woorden' (o.i.d.). Hoe hij het presenteert is het inderdaad vooral aan bewegende muur en niet meer. Speciaal genoeg, en prijzig om te realiseren (vandaar ook de corporate speak), reden genoeg om het hier neer te zetten. Maar ik vraag me toch af: waar is de betekenis. Anderszijds: het is een design-prototype, Roosegaarde en Peter de Man presenteren zich niet als kunstenaars. (Ik vraag iets van ze dat ze niet zijn en niet pretenderen te zijn).

De grootste publiektrekker is, bijna vanzelfsprekend, Spatial Sound van Edwin van der Heide en Marnix de Nijs. De luidspreker op een ronddraaiende robotarm, die je lijkt te volgen (er zitten sensoren in de luidspreker) en die soms snel als een centrifuge wervelt, heeft ook de aantrekkelijkheid en aansprekendheid van een kermisattractie, zonder dat het werk ook maar 1 concessie doet aan het publiek (het is nadrukkelijk geen kermisattractie). Het is een werk dat op zichzelf staat, een 'ijzersterk ding' is, en een aanwezigheid heeft, tja, aanspreekt.

Ik zie nu dat er wordt opgebouwd voor een live performance van Toktek en mnk. Was op vrijdag gepland -- opnieuw op een moment waarop ik elders moet zijn (ik heb hun optreden inmiddels zeker 4 keer gemist) -- maar vindt dus zometeen plaats.

Vanavond eerder heb ik eindelijk even de tijd genomen om een paar videowerken rustig te bekijken. Sonatina van eddie d. heb ik vier vijf keer achterelkaar gezien. Je ziet Balkendende (je denkt bleuhhhh), er zijn steeds heel kleine stukjes van een sprekende Balkenende achterelkaar gemonteerd, niet langer dan 1 klank, een halve lettergreep. Daarvan is een muzikale compositie gemaakt, alsof je scratched met video van Balkendende. Het swingt. Joep van Liefland is misschien ook geen kunstenaar voor wie ik meteen warme gevoelens koester: hij heeft van zijn zeecontainer een hokje gemaakt, een 'adult videopalace'. Hmm. Dat vind ik al gauw flauw. Binnen is zijn video Blossom (2000) te zien, die qua vorm refereert aan de C-film. Je ziet een zakenman op een zomerse dag in bloeiende Japanse kers zitten (ja, hij zit in een boom, aan de rand van een verkeersweg). Hij kluift als een roofdier die net zijn prooi heeft gevangen aan het been van een mens. Zijn gezicht rood van het bloed. Daarna rookt hij tevreden een sigaretje en nipt aan een mikshake van Burger King. Het idee is wat een-op-een, maar ik vind dat het werkt door de roze Japanse kers, omdat er geen geluid is, en dankzij de vanzelfsprekende manier waarop de acteur in de boom zit. Ik vind het werk een stuk beter dan ik had verwacht en gedacht.

donderdag 8 september | gogblog | live report 4

16.15 Petran Kockelkoren sluit de lezingen af door een paar observaties over cyborgs toe te voegen. Vermeld nog even dat cybernetica 'stuurmanskunst' is, verwijst naar Donna Haraway en haar observatie dat de cyborg de traditionele filosofie onklaar heeft gemaakt. Filosofie was een stabiliseringssysteem dat uitleg en zin gaf aan ons bestaan; de cyborg, die geen man, geen vrouw is, geen familie heeft zet dat op zn kop. De cyborg heeft geen relatie met de begrippen van de traditionele filosofie. Goed dat hij Haraway vanuit haar kritiek op de filosofie beschouwt. Verwijst dan naar Weibel die een filosofie vanuit de robot ontworp. Kockelkoren laat een aantal scenes uit klassieke films zien waarin cyborgs optreden, als het waren om die filosofieën te toetsen. Metropolis, Robocop. Thema inlijving van technologie: met een blindenstok je omgeving voelen, door een pollepel voelen dat de erwtensoep aankoekt, leren waarnemen door een auto. Zulke technologieën zijn makkelijk in te lijven, andere zijn alleen afleesbaar voor ons (thermometer, rontenfotografie, infrarood); maar 'Robocop' kan deze wel inlijven. Precies het onderzoek waarover Maarten Ijzerman vertelde impliceert dat zulke technologieen ook voor ons inlijfbaar worden -- waarmee natuur en techniek versmelten (of waar stellen we ons voor dat de grens tussen natuur en techniek ligt?). Tenslotte noemt hij Island, dat handelt over klonen. Maar is er een grens waar we absoluut niet overheen kunnen? Is er een grens aan 'inlijving'? Kockelkoren haalt aan dat 70% van de ziektekosten gaan naar cultuurziektes (whiplash, chronische vermoeidheid, RSI). Ons idee is dat ons lichaam hetzelfde is als dat van de negentiende eeuw of de prehistorie. Dat is niet werkelijk het geval. Het lichaam zoekt naar uitwegen bij de aanpassing aan nieuwe technologie. Kockelkoren verbindt de nieuwe ziektes aan de inlijving van nieuwe technologieen. Hij refereert bijvoorbeeld naar de treinziektes waar men in de negentien eeuw aan leed, die later volledig verdwenen. Hij haalt aan dat RSI niet bestaat in Australie. Ziektes hebben een culturele component, die vooral ligt bij de destabilisering van de mens door problemen met de inlijving van nieuwe technologieen. (Vandaar ook, aldus Kockelkoren, de interesse van de mediakunst voor het lichaam). Vanwege dat soort inlijvingsproblematiek zullen cyborgs niet zonder slag of stoot worden gerealiseerd, en zulllen technieken die IJzerman beschrijft niet snel worden geïntegreerd. Afsluiting met een (zeven-jaar oude) video van Stelarc die tegen de grenzen van het lichaam aanloopt in zijn pogingen om zichzelf om te bouwen tot cyborg -- met onder andere zijn 'third hand', een prothese die wordt aangestuurd door bijvoorbeeld de buikspieren. De video is zeven jaar oud, en waar Stelarc vroeger stat-of-the-art was, komt alles wat we in deze video zien niet meer over als toekomstmuziek, het is al bijna retrofuturistische computergestuurde robotkunst (ook al omdat Stelarc met kabels vastzit...) (niets tegen overigens op zulke robotkunst). Het onderzoek waar IJzerman over vertelde geeft aan hoezeer de technologie geminiaturiseerd wordt, onder de huid verdwijnt, met een directe aansluiting van zenuwen op extreem kleine, wellicht organische chips. Het lichaam komt bij Stelarc's third hand en robot-performances over als obsoleet tegenover de robots en de machines die krachtiger en flexibeler zijn. Dat tegenover lijkt te verdwenen, of is verdwenen in de hedendaagse (SF) visies. Het lichaam wordt in zijn beperkingen geaccepteerd, zelfs in zijn kracht. Of niet?

donderdag 8 september | gogblog | live report 3

15.30 In de pauze praat ik met Jan-Peter Sonntag (hij heeft een werk in de tentoonstelling -- modern minimal disco5, de trilplaat + koptelefoon die laatst ook bij Montevideo te zien was) over sound, de teloorgang van de geluidswereld door de elektronische muziek die vastzit aan apparatuur met hun beperkte industriestandaarden, die geen diepte in het geluid kunnen weergeven. In Berlijn organiseert hij volgend jaar een groot Tesla-festival. Nikolai Tesla, de grote tovenaar met elektriciteit. Hij verteld me over het werk dat hij daar zal realiseren. Spannend, daar zou ik graag naar toe. Dan filmpjes over machines uit de collectie van Montevideo: JoDi's live-performance met systeem 9, Remi's visuele glitch, Jasper van den Brinks DV-film vanuit de betonmolen van een auto die door de IJtunnel rijdt en Antonin De Bemels.

donderdag 8 september | gogblog | live report 2

15.00 Overzicht uit de kunstgeschiedenis -- zappen door de kunstgeschiedenis -- over machines in de kunst, en de machine-mens-interface. Plaatjes kijken, dia's. Beginennd met de vliegmachines van Leonardo Da Vinci. Dan naar Turner -- want in de tussentijd gebeurt in de kunstgeschiedenis weinig met techniek en machines. Lees goed: in de 'kunstgeschiedenis'. Je moet nl. in de geschiedenis van de techniek zoeken om experimenten en reflecties op technologie te vinden die je kunst relateren aan de geschiedenis van de kunst. Denk aan de (theatrale) performances met elektriciteit. In deze plaatjesreeks gaan we van Turner via de futuristen naar de Nouveau Realistes (Arman), en dan heel snel naar de technologische kunst van Gerrit van Bakel.

donderdag 8 september | gogblog | live report 1

8 september en het is belachelijk warm, hoogzomer. De dag start moeizaam: de afterparty in de stadstuin, waar het warm bleef tot diep in de nacht was te gezellig. :-). 14.00: lezingenprogramma in het pand van Planetart, het 'zaaltje' (4 kamers en suite geschakeld) zit al stampvol met studenten als ik binnenkom. De lezing van Maarten IJzerman is net begonnen. Hij vertelt over revalidatietechnieken: elektrostimulatie van verlamde spieren, programmeren van hersenen. Hersenen, die beschadigd zijn door een hersenbloeding, kunnen getraind worden zodat onbeschadigde delen de functies van de beschadigde delen overnemen. Functieherstel. Men werkt aan neurale protheses: het maken van een kunstmatig zenuwstelsel.

Het is state-of-the-art onderzoek. Men werkt bijvoorbeel met thoughtcontrol, gedachtencontrole. Je meet met 64 elektrodes op het hoofd de hersenactiviteit: door te denken aan een bepaalde beweging is het dan mogelijk om die bewegingen te maken. Nu wil geen mens met een dwarsleasie wil met een badmuts met elektroden op z'n hoofd door het leven gaan, reden om te zoeken naar betere interfaces, bijvoorbeeld een soort spijkerbedje (term van Maarten IJzerman -- Kockelkoren noemt het later een 'borsteltje') dat in de schedel wordt geplaastst (gaatje boren), op de schedel een connector, gekoppeld aan een besturingssysteem. (Dit heet Braingate trail technology). Veel van dat soort technologie die met het principe van 'thought control' werkt wordt gefinancieerd door DARPA, defensie dus. Als altijd, is het leger geïnteresseerd in deze dingen: voor besturing van straaljagers (ons lichaam voldoet nl. niet om die goed te besturen, de straaljager is te complex), voor exoskeletons (bionische armen e.d.). Het state-of-the-art onderzoek gaat echter inmiddels nog een stap verder. Men probeert een kunstmatig neuraal netwerk in de hersenen te laten uitgroeien: met kweekt zenuwcellen op een chip ('cultured neural networks'). Zo'n chip heeft geheugen, zenuwcellen en computer zijn direct gekoppeld. De grens tussen biologische en technologische netwerken wordt zo steeds kleiner.

Dat het medische onderzoek altijd het verst is, vooral wanneer gefinancieerd door defensie, wist ik. Dat er inmiddels al werd gewerkt aan 'cultured neural networks' is nieuw voor me. Het blijkt dat de vraag van patienten voor dit soort technieken (bijvoorbeeld 'het spijkerbedje') vrij klein is. Het operatierisico is groot. Patienten hebben vaak geen zin om nog eens revalideren (ze hebben al een lange revalidatie achter de rug). IJzerman wijst erop dat het succes van high-tech niet alleen afhangt van het succes van de techniek-op-zich, waar het om gaat is de acceptatie door patienten (de maatschappij, het sociale).

Volgt een discussie over de ethische aspecten -- uiteraard, daar ontkom je niet aan; waarbij IJzerman verwijst naar de Amerikaanse FDA en de wetgeving die enorm streng is voor dit soort onderzoek. Kun je dit soort technologie, die ontwikkeld wordt voor de revalidatie van mensen met een dwarslaesie, ook gebruiken ter verbtering van de functies van normaal functionerende mensen? Mag dat? Wat gebeurt er wanneer het maatschappelijk geaccepteerde idee van een mens, een gewone burger, gebaseerd raakt op zo'n 'verbeterde mens', zoals dat nu al het geval is voor het lichaamsbeeld van de mens (plastische chirurgie als noodzakelijk om voor normaal door te gaan). Wat gebeurt er wanneer alles wat je doet gemonitord (en gecontroleerd) kan worden via zo'n neural interface. Het is, denk ik, altijd zaak om bij zulke vragen niet terecht te komen in paranoiascenario's en een realistisch beeld te schetsen van de wereld die komt. Niet vanuit angst, niet vanuit hype, maar wel met een beetje 'gezonde', realistische achterdocht.

woensdag 7 september | gogblog | live report 7

01.00. Afterparty, bij Planetart -- met live de FCKNG BSTRDS (sp?). Genadeloze noise van mutanten met gecircuitbende elektronica en kaosspads. Mutanten, zo zien ze eruit, de gekostumeerde performers. En dat in een zomerse stadstuin, bijna idyllisch. Ik kan me niet voorstellen dat dit in Amsterdam, Den Haag of Rotterdam zou kunnen (gebeuren). Het is bijna merkwaardig om je dat te realiseren. Het lijkt te 'outlandish' voor de Randstad... (toch hebik ze eerder gezien bij de Smart Projectspace). Anyway.

woensdag 7 september | gogblog | live report 6

22.45 Waarna Toktek en mnk weer hun kans gaan en hun geïmproviseerde noise-breakbeat met analoge noisebeelden vertonen (beeld en geluid) in hun zeecontainer. Het trekt steeds weer een groepje mensen naar binnen, die blijven luisteren en kijken, en/of breed glimlachend weer weggaan. Het is aanstekekelijk. Erg aanstekelijk. Als Toktek (Tom Verbruggen) een beat opzet beginnen zelfs een paar jongens te dansen 'give us a beat, give us a beat'. En Karl (mnk) intussen, is hij aan het veejayen, of is hij aan het solderen? Of zien we hier -- vergeet live-coding (http://toplap.org) -- inderdaad een staaltje 'live solderen': de output van zn soldeeractiviteiten is meteen te zien, gebeamd en op de zes gestapelde televisies. Het is aanstekelijk, en ook open -- de jongens (en meisjes) vragen na een paar minuten hoe hun performance in elkaar zit, wat het precies is wat ze aan het doen zijn en hoe het werkt. Terwijl ze voortspelen antwoorden ze. Goed dat is de sfeertekeking, later moet ik ook ns een goed stukje schrijven over de precisie van de interactie tussen beeld en geluid in hun performances. Over de lol van het spelen (muziekmaken, beeld maken), waar voor de luisteraar niet aan te ontkomen valt. Karl met z'n circuitbended en zelfgemaakte controllers en joysticks; Tom met z'n joystick, mengpaneel, zelfgemaakte controllers, tuner etc.

woensdag 7 september | gogblog | live report 5

22.30 Videohometraining speelt -- 8-bits geluiden (soms zijn ze wat te primitief en dof voor de speakers) en beeld dat voor een groot deel is ontleend aan oude videogames (uit het 8-bitstijdperk). Misschien zou ik het beter vinden als het beeld helemaal uit 8-bits en pixel-graphics zou bestaan. Ze mengen ook 'hoger resolutie' beeld in hun kleine verhaaltjes (bijvoorbeeld stukjes van auto'sm en damn hoe heet dat peuterprogramma...), en dat werkt niet altijd. Toch vraag ik me ineens af waarom ik bijna altijd blij wordt van nieuwe mediafestivals... Op filmfestivals overkomt het me vaak dat ik na een stuk of 3 korte films genoeg heb gezien, op muziekfestivals is er vaak een overload die niet fijn is, op literatuuravondjes wil het tijdens het programma niet altijd wat worden (alleen achteraf, met bier). Op mediafestivals is dat veel minder het geval.

woensdag 7 september | gogblog | live report 4

21.15 Wat gebeurt er nu met mijn oren. Edwin van der Heide zet een heel vieze toon neer die op een of anderen manier allerlei frequenties opzuigt. Ik hoor gefilterd ergens achter of onder die toon gesprekken van verderop, vervormd en ontdaan van laag. Je kunt met je lichaam (je oren) door de knopen van het geluid lopen. Een meter verderop werkt het anders. Ik herinner met het waanzinnige optreden van Sachiko M in Paradiso die maar enkele sinustonen uit haar lege sampler door de ruimte stuurde -- zo minimaal is Edwin van der Heide niet, maar het ceremonieele (want dat is het haast) effect is gelijkaardig. (Ok, ik herinner me ook dat Omar Munoz over Sachiko M schreef -- ik denk in een e-mail - dat hij zich voorstelde dat Sachiko M in de toekomst hofmuzikante zou zijn vor een (SF) Japanse keizer. Edwin van der Heide is 'bruut'. Dat vindt de rest van het publiek ook. Luid applaus. Of zoals Karl zei 'nouhou, netjes gedaan.'

woensdag 7 september | gogblog | live report 3

21.00 Arjon Dunnewind opent het festival. Inmiddels is het fijn volgelopen met een heel gemeleerd publiek, niet alleen de usual suspects van de kunstacademies, maar ook pubers, bejaarden, jongeren, studenten met T-shirts van een studievereniging met bierlogo, mensen in invalidenkarretjes, toevallige voorbijgangers, nieuwsgierigen die verderop op een terras zaten te genieten van het nazomerweer. (Wilja Jurg hoorde iemand vragen 'wanneer begint de blaasmuziek' -- volgende week vindt hier een blaasmuziekfestival plaats). Er is niet aan te ontkomen per slot van rekening: in het midden van het centrum. De pubers die er toevalig verzeild taken kijken rond, roepen, 'hee, moet je kijken, dit is cool man'. De sfeer is goed. Arjon noemt in zijn openingsspeech met name Edwin van der Heide en Marnix de Nijs, met de schitterende installatie met ronddraaiende speaker die reageert op de aanwezigen; en de jonge honden van het Frank Mohr Instute Karl Klomp en (okee niet van het FMI, maar alla) Tom Verbruggen (klein hoeratje in de hoek waar ik zit). Hij refereert ook aan het chaotische dat Gogbot en Planetart aankleven, het rommelige. Hij zegt: 'maar zijn niet de mooist dingen ontsproten aan de chaos.' Mij trekt vooral het vrolijke van de chaos hier, het vrolijke en het gastvrije. Straks feestje bij Planetart (omdat op last van de brandweer de afterparty in het kraakpand hier niet mag doorgaan). 'Kom gezellig bij ons in de tuin drinken.' Het lijkt chaotisch, maar heel veel dingen zijn hier juist heel strak. (In de dubbele betekenis die 'strak' tegenwoordig heeft). En de warmte van de nazomer maakt het fijn toeven hier. 21.15: nu ik rondkijk zijn er (nu) vooral veel jongeren als de lasershow van Edwin van der Heide begint.

woensdag 7 september | gogblog | live report 2

19.15 Aangekomen op t marktplein in Enschede. Zomerse warmte. Terrassen zitten vol, maar het is rustig, alsof de mensen door de warmte zijn bedwelmd. Op het plein een cirkel van zeecontainers, waarin het festival zich (deels) afspeelt. Er wordt gewerkt aan de laatste dingen: kabels trekken, de rookmachine testen, opruimen. (Pizza eten). Op de hoeken van het terrein: torens met schijnwerpers, ze staan schuin, het is alsof ze zijn omgevallen. Op het terrein kom ik meteen Kees tegen, en Wilja Jurg, dan Karl Klomp en Tom Verbruggen en dan Marieke Verbiesen (van Videohometraining). 19.45 Zij vertelt me dat ze al twee jaar in Noorwegen woont, in Bergen en werkt bij BEK. 20.15 Laatste dingen worden opgeruimd, laatste telefoontjes, laatste vragen, laatste testen van de luidsprekers naast de kerktoren. In afwachting van de opening. De eerste bezoekers stromen binnen.

woensdag 7 september | gogblog | live report 1

Om acht uur (20.00) is de opening van het Gogbot festival in Enschede. Ik ben op weg, met laptop. Ik zal er de komende dagen zijn en live verslag doen, in tekst, en tekst alleen. Hier, op deze locatie in t wereldwijde web. Ik ben benieuwd. Heb wel eerder live verslag gedaan van evenementen; dat was altijd op eigen initiatief: omdat ik er toch was, omdat ik er zin in had, omdat live verslaggeven (luisteren, kijken, meteen, bijna simultaan, een stukje tikken) een manier is om de aandacht te richten, om ervoor te zorgen dat je zelf bij de les blijft. (Iedereen die wel eens een festival bezoekt, of een conferentie kent t: na verloop van tijd dwalen gedachten af, zakt de concentratie in, lonkt het mooie weer, buiten). Ditmaal ben ik gevraagd om 'speciale gast' te zijn, en verslag te doen. Ik ben dus een man met een opdracht :-)

Het programma van gogbot staat online: http://www.gogbot.nl, downloadbaar, ook op die pagina: het programmaboekje c.q. kleine catalogus van de tentoonstelling.

Ik verheug me bijvoorbeeld om het werk van Karl Klomp en Tom Verbruggen te zien. Maar niet dat alleen. Straks de lasershow van Edwin van der Heide. Die heb ik wel eerder gezien, maar ik heb me gisteren laten vertellen (ik meen door Gideon Kiers) dat ie tegenwoordig nog stukken beter is. Morgen een lezingenprogramma -- met Petran Kockelkoren. Kijk ik ook naar uit.

Het is ook een goeie gelegenheid om weer eens af te zakken naar het 'oosten'. Dat is altijd een speciaal gevoel, omdat ik in Almelo op school heb gezeten en dus in Twente ben opgegroeid. Nu Enschede, nog dichter tegen de Duitse grens.