Arie Altena
index
Arie Altena
De video begint abstract: vierkanten in verschillende kleuren bewegen over het scherm dat blauw is als een videokanaal zonder input. Er is geen geluid. Dan verschijnt in het blauw een witte vorm die duidelijk een kaart van de Verenigde Staten representeert. Het is toch geen abstracte video, het is een essay over cartografie. Rondom de landkaart staat tekst, onleesbaar klein. Als er wordt ingezoomd worden stukken tekst leesbaar. 'Like everyone else, you look at maps a lot lately,' lees je. De virtuele camera schuift over de landkaart, zoomt in, zoomt uit, zoomt in: zo worden de stukjes tekst leesbaar.
Er is geen commentaar, geen achtergrondgeluid, geen begeleidende muziek. de video is stil. Dat werkt aanvankelijk bevreemdend, maar heeft als effect dat je als kijker meegaat in het ritme van het inzoomen op de tekst, het uitzoomen, het glijden van de virtuele camera over de kaart van de Verenigde Staten die de structurerende interface is voor het eerste deel van het essay. Die camerabewegingen geven de video ritme, zoals een voice-over ritme geeft. Het videoblauw en wit zijn de dominante kleuren, andere kleuren worden zeer spaarzaam gebruikt.
De cruciale cartografische kwesties worden aangesneden, zoals de verhouding tussen het land en de representatie daarvan, de leesbaarheid van de kaart en de mogelijkheid tot navigeren; het feit dat je de regio's die je kent geneigd bent groter af te beelden. Een kaart draagt de sporen van de opvattingen van de kaartenmaker. Beroemde anekdotes worden opgedist: Flaherty die in het poolgebied blijkt te kunnen navigeren op een Inuit-kaart; ene Ciacci die een extra berg toevoegt op een officiële kaart. De vraag waarom de noordgrens van Tennessee geen rechte grens is (magnetisch ijzer ontregelde het kompas van de landmeters in de negentiende eeuw) wijst op de kwestie van het leggen van grenzen, het afbakenen van het eigen terrein. Want een van de redenen om een kaart te maken is om in een oogopslag te kunnen zien wat van jou is. Liefst vanuit de lucht, van buiten, vanuit een quasi objectief standpunt. Alsof de hele wereld van jou is... en om te zien hoe je eigendom eruitziet voor de anderen. Daarom kijk je naar kaarten...
Vormgericht sequenties wisselen af met meer tekstgerichte delen: de kaart van de Verenigde Staten vervormt tot een blob die vervolgens morpht tot de kaart van de Verenigde Staten, maar nu ondersteboven. de outlines van de verschillende staten volgen elkaar in hoog tempo op, van minst vierkante tot meest vierkante -- vandaar de titel --, en we zien de kaart van de Verenigde Staten, getekend door 50 verschillende mensen in witte lijnen op een blauwe achtergrond.
De esthetiek van deze film leent vooral bij het WWW: als in QuicktimeVR of Flash glijdt een virtuele camera (dat wil zeggen, de uitsnede van het scherm) over de landkaart, zoomt en uit. De kaart is een interface die toegang geeft tot de tekst. Het lijkt wel alsof er een genre 'video' ontstaan is die qua esthetiek aansluit bij wat ooit hyper- of multimedia genoemd werd. Maar terwijl in de 'hypermedia' de files -- beeld, geluid, tekst, film -- quasi-nonlineair aan elkaar gelinkt worden zodat een gebruiker ermee kan spelen (interacteren), worden in deze video's de afzonderlijke elementen op een retorisch zeer precieze manier lineair geordend om een complex verhaal te vormen. Deze 'film' van Jacqueline Goss is daarvan een voorbeeld, maar het vormt ook een ingang om de vorm van het werk van Paul Chan, The Speculative Archive en Andrew Au te beschouwen. Het zal niet toevallig zijn dat niet alleen Goss, maar ook Chan en The Speculative Archive werk maken voor het Internet, van Goss zou gezegd kunnen worden dat zij uit de hypermedia- en internetscene komt. Goss maakte eerder werk over de doofblinde Helen Keller, zowel video als online, en publiceerde hyperteksten. In een wat ouder essay schrijft ze: 'I think we're coming into a period of the iconic age in which plain text can be seen as having its own graphic effect.' Dat van die 'iconic age' is misschien de bete noire van de theorievorming over multimedia, maar dat neemt niet weg dat Goss' beeldend gebruik van tekst en de outlines van landkaarten, die zelfs overgaat in abstractie film, aansluit bij de aandacht voor het visuele aspect van tekst en het vormgeven van een beeldende essayistiek.
Gepubliceerd in de catalogus van het World Wide Video Festival 2004
some rights reserved
Arie Altena
index