Arie Altena
index
In 1999 werd Morse afgeschaft als offcieële communicatietaal. Het laatste bericht dat de Franse marine in Morse verstuurde was 'Calling all. This is our last call before eternal silence'. Sinsdien is Morse een dode taal. Officieel tenminste. Wereldwijd zijn er nog steeds radio-amateurs en enthousiastelingen die deze primitieve vorm van digitale communicatie gebruiken, uit liefde. Morse keert ook terug als grapje in reclames van IT-bedrijven. En tenslotte, niet in het minst, zijn er kunstenaars die Morse gebruiken in hun werk. De Brit Cerith Wyn Evans maakte een installatie (Cleave 0.2) waarin gedichten van William Blake werden omgezet in morsecode: korte en lange lichtflitsen werden geprojecteerd op een ronddraaiende discobol, waardoor een lichtpatroon door de ruimte wordt verspreid. Het was onder andere te zien op Documenta XI.
Het Nederlands-Belgische kunstenaarsduo Jodi (Joan Heemskerk en Dirk Paesmans) heeft wel iets met obsolete digitale technologie. AllWrongsReversed©1982, hun dvd uit 2003, was bijvoorbeeld een hommage aan een van de eerste homecomputers, de ZX Spectrum en de gebruikers daarvan. Het is een 45 minuten durende registratie van code schrijven en activeren op een ZX Spectrum.
Jodi is gefascineerd is door storingsbeelden en crashende of niet goed werkende computers. Veel van hun werk gaat over bugs in het systeem, over digitale technologie die haar eigen gang gaat, de gebruiker buiten spel en op het verkeerde been zet. Schijnbaar kapotte technologie die laat zien dat onze technologische wereld en onze omgang daarmee vol conventies zit. Hun werk is ondermijnend, desoriënterend, maar ook altijd vol humor. Bijna zou je vergeten dat hun werk, niet alleen een vrolijk spelen met de 'eigen wil' van de technologie is, maar ook een sterke puur visuele impact heeft.
Wie eind 2003 's avonds van het Mr. Visserplein richting IJ-tunnel liep, kon in de verte een flitsend licht zien, juist naast de IJ-tunnel, daar bij het rare gebouw van NEMO. Een flikkerend licht dat de aandacht trok, temidden van de andere lichten en lichtjes van de stad, de lantaarnpalen, de TLs achter de ramen van kantoren, de lichtreclames, de koplampen van de auto's die de IJ-tunnel uitkwamen. Het was Morse, de bijdrage van Jodi aan de buitenprojecties van Mediamatic.
In Morse wordt een film geprojecteerd van een knipperende gloeilamp (een 'kinderlichtorgeltje' aldus Dirk Paesmans). Het licht reflecteert tegen een kleine discobol. Het knipperen van de lamp wordt aangestuurd door een computerprogramma dat morsecode omzet in impulsen; een programma dat gebruikt wordt door radio-amateurs. Morse: een boodschap in Morse, verspreid door een gloeilamp.
Is het een hommage aan de in onbruik geraakte taal? Een spel met een binaire taal die voorafgaat aan computertijden? Ik vroeg me af wat voor boodschappen Morse in het geheim over de stad verspreidde. Het waren vast geheimzinnige, poëtische boodschappen, want Morse bezit, net als SMS, een eigen jargon en een eigen methode van spellen:
S2 DE S1 = GA DR OM UR RST 599 HR = QTH TIMBUKTU = OP IS MIKE HW? = + S2 DE S1 K
is morsejargon voor:
Good afternoon dear old man. You are RST 599 here. I'm located in Timbuktu. The operator's name is Mike. How do you copy?
Laat mij dromen. Dirk Paesmans vertelt me over de telefoon: 'Het is eigenlijk meer begonnen als een grapje, dat het Morse is, doet er eigenlijk niet zoveel toe'. Het zijn random woorden, ook al is de Morsecode wel echt. Hij vertelt dat ze iets wilden maken zonder inhoud, zonder detail, een niet gecomputeriseerd, niet synthetisch beeld. Visuele impact. Wat we zien is een knipperend licht in de verte. In die zin sluit het aan bij de tendens tot abstractie in het werk van Jodi -- al eerder abstraheerden ze de 3D-game Wolfenstein tot puur zwartwit. Nu is er alleen het licht.
Van verre kun je denken wat is dat voor flikkerend licht in de verte. Is het niet toch een signaal? Het is voor een semiotisch dier als de mens soms moeilijk om de neiging tot decoderen en het zoeken naar een boodschap te onderdrukken. Er was natuurlijk een manier geweest om daar achter te komen. Door elke dag plaats te nemen langs dat stukje snelweg middenin in Amsterdam en de Morse te noteren en decoderen. Misschien waren het random woorden, maar het is nooit zeker of die random woorden niet toch een boodschap bezitten. "Proverbs for Paranoids, 3 'If they can get you to ask the wrong questions, they don't have to worry about answers." (Thomas Pynchon, Gravity's Rainbow, p. 251).
Geschreven voor de Mediamatic verzamel-dvd
http://www.mediamatic.net
some rights reserved
Arie Altena
index