Arie Altena
index
Er was in 1994 in Nederland eigenlijk geen regulier festival dat aandacht besteedde aan elektronische kunst, aan nieuwe media, of aan de culturele en maatschappelijke veranderingen die de wereld te wachten stonden door de ontwikkeling van netwerk– en digitale technologie.
In 1994 was XS4ALL nog maar juist begonnen met het aanbieden van Internet aan particulieren. Het idee dat deze technologie een belangrijke rol zou gaan spelen in de samenleving, of dat de kunst ingrijpend aan het veranderen was door het gebruik van nieuwe media en computers, was nog niet heel breed aangeslagen. DEAF was een logisch vervolg van de Manifestaties die V2_ al sinds 1987 organiseerde.
Voorafgaand aan DEAF94 was er eigenlijk alleen Doors of Perception I geweest, in november 1993, georganiseerd door het Vormgevingsinstituut en Mediamatic. Sonic Acts begon ook in 1994, maar was de eerste edities vooral een festival voor elektronische muziek. Een festival als Impakt was in 1994 nog volledig gericht op korte film- en videokunst.
Bij V2_ stonden elektronische kunst en cultuur al lang centraal. Neem bijvoorbeeld de tekst die in 1990 werd geschreven voor de derde Manifestatie voor de Instabiele Media:
“It's striking how news media and the official art circles pay almost no attention to the developments in electronic art – while, nevertheless, the increased use of these media by artists is a good mirror of the influence of these media on society. Or perhaps it’s not so strange. Maybe these new media have characteristics that are opposed to the rules and interests of official art circles and mass media. Transitoriness and instability are elementary principles in electronic media – concepts that closely relate to processes in society. The concept of chaos draws more attention than ever in science and art. All these concepts indicate our current interest for dynamic processes, present in all levels of society (sociology, anthropology, natural science, art and philosophy).”
DEAF was een logisch vervolg van de Manifestaties die V2_ al sinds 1987 organiseerde. Zoals de vijf Manifestaties voor de Instabiele Media, waarvan de eerste in 1987 plaatsvond en de laatste, onder de titel The Body in Ruin, in 1993.
Tijdens die manifestaties viel er altijd elektronische kunst te genieten, en was er veel aandacht voor wat V2_ sinds 1987 ‘instabiele media’ noemde. V2_ bood plek aan de nieuwe dynamiek en de nieuwe elektronische kunst en cultuur die op dat moment genegeerd werd door de traditionele kunstinstituties.
Jeffery Shaw was een van de gasten op de eerste Manifestatie voor de Instabiele Media in 1987; daarna kwamen ook Friedrich Kittler, Stephen Wilson, Peter Weibel, en Derrick de Kerckhove; en bijvoorbeeld Marc Adrian – een pionier in het elektronisch netwerken – gaf een presentatie tijdens de manifestatie The Art of Being Everywhere (1993).
In 1994 was het hoog tijd voor een uitwisseling van ideeën op het gebied van elektronische kunst en voor reflectie op de culturele en maatschappelijke impact van digitale media. In 1994 besloot V2_ daarom een festival voor elektronische kunst te organiseren.
De festivalvorm bood de mogelijkheid om een onderwerp vanuit verschillende invalshoeken te belichten en was een gelegenheid om mensen uit verschillende disciplines en windstreken samen te brengen. Het is nog steeds een manier om tot de meest vruchtbare uitwisseling van ideeën te komen. DEAF werd thematisch opgezet, en bestond uit een combinatie van een symposium, een tentoonstelling, verschillende losse presentaties, lezingen, en concerten.
DEAF94 vond plaats in november 1994 onder de titel Digital Nature – daarin stond de veranderde kijk op en omgang met natuur centraal. Het ging over Artificial Life, de koppeling tussen biologisch leven en de machine, en de toekomst van het lichaam. (Het was de tijd van de cyborg...) Lev Manovich behoorde tot de sprekers, onder andere Ulrike Gabriel, Knowbotic Research en Woody Vasulka hadden werk in de tentoonstelling.
In de loop van de jaren groeide het festival, het aantal programma-onderdelen nam toe, net als het aantal bezoekers, die ook steeds vaker uit het buitenland kwamen. DEAF groeide uit tot meeting place van iedereen die zich met elektronische kunst bezighield.
Ongeveer eens per 2 jaar werd er een DEAF georganiseerd, de titels en thema’s waren: Interfacing Realities (1995), Digital Territories (1996), The Art of the Accident (1998), Machine Times (2000), Data Knitting (2003), Affective Turbulence / The Art of Open Systems (2004), en Interact or Die! (2007).
Sinds 1998 wordt er bij elke festivaleditie een boek uitgegeven, in de meeste gevallen samengesteld door Arjen Mulder en Joke Brouwer. Meer dan puur een catalogus, is deze publicatie altijd een verzameling van speciaal voor de gelegenheid geschreven essays en interviews over het gekozen thema. Daardoor zijn boeken als Feelings Are Always Local (2004) of Information is Alive (2003) nog altijd relevant en zeer de moeite waard.
Door geschiedenis van DEAF lopen verschillende rode draden. Eén daarvan is de aandacht voor interactieve kunst, gepaard aan een diepgaande theoretische reflectie over het begrip interactiviteit. Daarbij werd ook vaak geput uit biologie, complexity theory en aanverwante wetenschappen.
Na een hiaat van 5 jaar is er in 2012 weer een DEAF, met aandacht voor de ontwikkelingen in wearable technology en Augmented Reality, en voor de noodzakelijke herwaardering van ‘vitale schoonheid’, en voor ‘the power of things’.
DEAF houdt daarmee niet alleen de hand aan de pols van de laatste ontwikkelingen op technologische gebied, maar sluit ook aan bij recente ontwikkelingen in zowel design als de filosofie. Het programma is even uitgebreid – misschien zelfs nog uitgebreider – als in 2004 en 2007.
DEAF steunt op een geschiedenis van inmiddels 18 jaar, V2_ zelfs op 30 jaar. Een groot deel van die geschiedenis is ontsloten op de website van V2_. Een goed begin om door de geschiedenis van DEAF te browsen is www.V2.nl/events/deaf: er zijn foto’s, teksten, scans van programmaboekjes, publiciteitsmateriaal en video’s. Niet al het historische materiaal staat vrij online; maar alle foto’s, en bijna al het videomateriaal zijn gedigitaliseerd bij V2_ beschikbaar voor onderzoekers.
Written for an published at http://virtueelplatform.nl/kennis/de-historie-van-deaf-het-eerste-elektronische-kunstenfestival, 2012, and on the website of V2_
some rights reserved
Arie Altena
index